Open Monumentendag

Tripel 30, dat is het feestbier ter gelegenheid van 30 jaar Open Monumentendag. Laat je bezoekers meegenieten van dit monumentale bier. (En bestel er ook eentje voor jezelf…)

Naar het bestelformulier!

Erfgoed in Europa – Europa in Erfgoed. Met die vlag dekken we dit jaar de lading van het Europees thema van Open Monumentendag. Want we hoeven het niet meer te herhalen: 2018 is het Europees jaar van het Culturele Erfgoed. Aan de grens met zowel Nederland als Frankrijk hebben we een paar opvallende samenwerkingen gevonden die letterlijk en figuurlijk grensoverschrijdend zijn.

© Entre-deux-Monts

Met druiven en hop over de grens

In de Westhoek laat men zich niet door een landsgrens tegenhouden. De Belgische gemeenten Heuvelland en Poperinge werken samen met de Franse gemeenten Bailleul en Sint-Jans-Cappel (FR) aan een grensoverschrijdende gemeenschap: “Vlaemsch Attitude”. Zo organiseren ze dit jaar in het kader van het Europees Erfgoedjaar zowel voor de Vlaamse als de Franse Open Monumentendagen een gezamenlijke activiteit rond bier en wijn.

Op zondag 9 september en zaterdag 15 september kan je voor een bezoek met degustaties terecht op de volgende locaties:

– Hopmuseum Poperinge, Gasthuisstraat 71, Poperinge (B) (Gratis op 9 september)

– Wijnbouwer Entre-Deux-Monts, Rodebergstraat 69A, Heuvelland (B)

– Hopboerderij La Ferme Beck, Eeckelstraete, Bailleul (FR)

– Hopboerderij Bellenaert, Route de la Belle Croix, Bailleul (FR)

De hop- en wijnboeren geven er uitleg over het reilen en zeilen op hun boerderij. Het bezoek is gratis maar de degustaties zijn betalend.

© Molennetwerk KempenBroek

Grenzenloze Molendag

Tweeëntwintig windmolens en watermolens in GrensPark Kempen~Broek openen op 9 september gezamenlijk hun poorten. “Molens vertellen een Verhaal” is het thema van deze tweede door MolenNetwerk KempenBroek georganiseerde Grenzeloze Molendag. Op zondag 9 september is het immers ook Open Monumentendag in Nederland.

De deelnemende molens zijn te vinden in Opoeteren, Neeroeteren, Molenbeersel, Opitter Bocholt, Kaulille, Hamont (België) en in Weert, Nederweert en Leudal (Nederland).

Tal van molenvrijwilligers zorgen er tijdens Open Monumentendag niet alleen voor dat je de molens kunt bezichtigen, ze zullen de molens ook laten draaien en demonstraties geven. Zo zal molen De Windlust in Nederweert (NL) het slaan van notenolie demonstreren. Ook Monumentenwacht Limburg is van de partij. De monumentenwachters laten zien hoe de molens regelmatig geïnspecteerd worden.

De 30ste editie van Open Monumentendag is een uitgelezen kans om enkele specifieke locaties op het programma te zetten. Bezit jouw erfgoed één van de vier onderstaande troeven? Pak er dan zeker mee uit tijdens deze uitzonderlijke editie!

1. Heeft jouw monument ooit de Vlaamse Monumentenprijs gewonnen? Proficiat! Dan heb je de geknipte reden gevonden om mee te doen aan Open Monumentendag 2018. We vieren dit jaar immers feest. En hoe meer zielen, hoe meer feestvreugde!
2. Misschien heeft jouw erfgoedsite wel een Europa Nostra Award gewonnen? Dé gedroomde reden om deel te nemen in het kader Europees thema Erfgoed in Europa – Europa in Erfgoed.
3. 2018 is ook het Europees Erfgoedjaar. Heb je in functie hiervan een projectsubsidie aangevraagd? Doe dan zeker mee aan Open Monumentendag en vergroot het draagvlak voor jouw project!
4. En last but not least zouden we het heel fijn vinden om Vlaams erfgoed op de UNESCO-lijst van werelderfgoed te mogen verwelkomen tijdens deze 30ste editie van Vlaanderens grootste monumentenfeest.

Schrijf je in via het online inschrijvingssysteem. Heb je nog vragen of opmerkingen, laat het ons weten. Samen kunnen we er een geslaagde Open Monumentendag van maken!

Tripel 30 – het feestbier waarmee we toosten op de dertigste editie van Open monumentendag – krijgt een geheel eigen recept. Een aantal historische ingrediënten zorgen ervoor dat we dit lekkere bier erfgoed in zich meedraagt.

(CC-BY-SA-3.0)

Tijd om een tip van de sluier op te lichten…  In de ‘storting’ (de grondstoffen zeg maar) zullen we naast het klassieke gerst ook met oudere, ietwat vergeten graansoorten werken: spelt en rogge. Deze werden vroeger wel vaker gebruikt om bier te maken. In de loop der tijden geraakten beide graansoorten in onbruik ten voordele van gerst, dat zich brouwtechnisch gemakkelijker laat omzetten in bier.

Spelt wordt beschouwd als een primitievere variant van onze hedendaagse tarwesoorten. Tot aan de Middeleeuwen was spelt één van de belangrijkste graangewassen in Europa. Nadien werd spelt verdrongen door gewone tarwe.

(CC-BY-SA-3.0)

Rogge is nog zo’n graansoort die vroeger alom gekend was, maar die meer en meer verloren ging. Wanneer gebruikt voor het brouwen van bier, geeft rogge een droge kruidige toets. Het gebruik van rogge in bier ging verloren omdat rogge na een paar slechte oogsten bij voorkeur ingezet werd voor het bakken van brood. Rogge werd in bier vervangen door gerst of andere granen.

Als ‘kruid’ wordt tegenwoordig in zowat alle bieren voornamelijk hop gebruikt. Dat was vroeger wel anders: toen werden de bieren gekruid met ‘gruyt’ of ‘gruut’. Gruut was een kruidenmengsel – en de mengeling werd door de ‘gruuthuusen’ angstvallig geheim gehouden omdat ze zo bepalend was voor de smaak van het bier. Ook de houdbaarheid van het bier werd deels door de gruut bepaald. We zullen – naast een klassieke hopping – Tripel 30 een specifieke gruut-kruiding meegeven.

Gruut werd vanaf de 14^de eeuw stilaan verdrongen door hop, en van de 15^de tot de 18^de eeuw was Vlaanderen dé hopstreek van Europa. Nadien kwam de hopteelt in Vlaanderen meer en meer onder druk te staan. Een aantal jaren geleden was er van de glorierijke hopvelden nog weinig te speuren. De laatste jaren zien we echter een toegenomen aandacht voor specifieke hopsoorten in bier, en ook de Belgische hop doet het weer goed. Als ode aan de rijke geschiedenis van de hopteelt in België gebruiken we daarom ook Belgische hop in het bier.

(CC-BY-SA-3.0)

Door beide types van ‘kruiding’ samen in een bier te gebruiken, en door gerstemout samen te gebruiken met enkele ‘vergeten’ granen, brengen we heden en verleden samen in het bier… een beetje symbolisch toch?

In de Ravelse bossen ligt een goed verscholen archeologische parel: ‘Het Heike’. Dit gerestaureerde urnenveld met grafheuvels of tumuli uit de vroege ijzertijd is ongeveer 2700 jaar oud en bevindt zich in een uitzonderlijk mooie staat. Speciaal voor Open Monumentendag 2017 ontwikkelde de lokale bakker een uniek koekje: de Ravelse ‘tumuliekes’. Het koekje bleek een schot in de roos. Tot op vandaag zitten de ‘tumuliekes’ in het assortiment van bakker Koen Dillen. Heb jij ook zo’n bijzonder verhaal? Een verhaal gelinkt aan Open Monumentendag dat voorbij het reguliere programma gaat? Een uniek weetje van jouw Open Monumentendag? Laat van je horen!

We lezen je verhaal en houden je verder op de hoogte. Bedankt!

• Wanneer je het feestbier bestelt heb je meteen een mooi verhaal om Open Monumentendag aan jouw bezoekers te vertellen. Het bier wordt gebrouwen in prachtig erfgoedpand door een collega-erfgoedzorger en bovendien zitten in het geheime recept enkele historische ingrediënten.
• Door op Open Monumentendag het feestbier aan jouw bezoekers aan te bieden voeg je meteen beleving toe aan jouw activiteit: een biertje na een bezoek aan jouw site smaakt extra goed.
• Als aanbieder van het feestbier maak je er samen met ons een extra feestelijke editie van.
• De winst die je die dag op de verkoop van de flesjes maakt, is helemaal voor jou!

Samen met jouw bezoekers op Open Monumentendag toosten op (alweer) een geslaagde editie van Open Monumentendag? Je vindt hier alle informatie en het bestelformulier.

Net als vorig jaar maakt The European Heritage Days een inspiratiebrochure voor alle Open Monumentendagorganisatoren in Europa.  Om de brochure perfect te laten passen in het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed werd ze ‘The Art of Sharing – 101 Event Ideas’ gedoopt.

De 101 ideeën kunnen je helpen om jouw Open Monumentendagactiviteit naar een hoger level te tillen!

Download hier de brochure.

Ben je nog op zoek naar ideeën om jouw Open Monumentendag 2018 in te vullen? Of heb je al een goed zicht op welke activiteiten je wil organiseren, maar kan je nog wat inspiratie gebruiken om je programma nog wat extra kleur te geven? Dan hebben we goed nieuws voor jou! Vanaf vandaag kan je onze inspiratiegids 30 jaar Open Monumentendag, 30 ideeën om mee te doen downloaden in PDF-formaat.

In de gids vind je nuttige informatie, het verhaal achter ons feestbier Tripel 30 en een interview met twee rasechte Open Monumentendagpioniers. Daarnaast geven een aantal voorbeelden die passen in het kader van het Europees Erfgoedjaar. Of misschien kan jij wel  aansluiten bij het Stynenjaar 2018, of wil je iets extra doen voor mensen in armoede? Je leest het allemaal in deze handige digitale brochure.

Download hier de inspiratiegids (PDF)

We geven je in dit blogbericht drie voorbeelden van monumenten die de vorige editie van Open Monumentendag extra feestelijk maakten. Laat je inspireren door onderstaande activiteiten en ga zelf op zoek naar ideeën om van jouw Open Monumentendag een dubbel feest te maken!

Opening Erfgoedhuis Hof ter Welle: Open Monumentenweekend

In hetzelfde weekend waarin ook Open Monumentendag viel, opende erfgoedhuis Hof ter Welle de deuren. Zo was het niet één, maar drie dagen feest! Op vrijdag was er een officiële opening met genodigden en enkele bekende sprekers, op zaterdag een speciale gezinsdag waarop families met kinderen het erfgoedhuis voor het eerst konden ontdekken. En tot slot waren er op zondag – Open Monumentendag – diverse rondleidingen waaraan iedereen kon deelnemen. Maar liefst 3500 bezoekers bezochten in het openingsweekend Hof ter Welle. Het aspect ‘erfgoedbeleving’ stond het hele weekend centraal. Erfgoeddeskundige Bert Verwerft vertelt zijn verhaal in onderstaande video.

Cinema National: Open Monumentendag groots publieksmoment

Cinema National was dé Open Monumentendag topper in de stad Antwerpen. De herontdekte cinema opende voor het eerst in vijftig jaar opnieuw de deuren. Open Monumentendag was dus het eerste publieksmoment sinds de jaren zestig. Open Monumentendag werd ook meteen gebruikt als moment om geld in te zamelen voor nakende restauratiewerken. Er werden allerlei hapjes en drankjes verkocht.

Festival van de architectuur: Open Monumentendag en Dag van de Architectuur

Open Monumentendag 2017 was niet alleen een monumentenfeest, ook enkele architecturale toppers vierden vorig jaar feest. Samen met het Vlaams Architectuurinstuut werd een gezamenlijk programma van een architectenwoning tot stadhuizen tot kerken opgemaakt. Zijn er in jouw dorp, gemeente of stad enkele lokale festivals, feesten of activiteiten? Misschien is het dan wel een goed idee om ze te koppelen aan Open Monumentendag?

Architect Léon Stynen (1899-1990) liet een divers en omvangrijk oeuvre na. Hij vormde generaties architecten als docent en directeur van architectuurscholen in Antwerpen en Brussel. In 1963 werd hij de eerste voorzitter van de toen pas opgerichte Orde van Architecten. Desondanks (her)kennen veel mensen zijn werk vandaag niet meer. Het Vlaams Architectuurinstituut wil daar nu verandering in brengen door middel van het Stynenjaar. Alle info hierover vind je op www.stynen2018.be.

Open Monumentendag wil ook een duit in het zakje doen door de gebouwen van deze gerenommeerde architect extra in de verf te zetten. Zo zal de stad Antwerpen alvast een deel van haar programma rond hem opbouwen.

Maar ook op andere plaatsen in Vlaanderen staan realisaties van zijn hand, zoals bij voorbeeld de casino’s van Oostende, Knokke en Blankenberge. Daarnaast tekende hij ook een heuse woonwijk en een school in Kessel-Lo, en de Sint-Ritakerk in Harelbeke.

Ben je beheerder of eigenaar van een Stynengebouw of staat er werk van Stynen in je gemeente? Kan dat gebouw of monument toegankelijk gemaakt worden op 9 september of kan het deel uitmaken van een themawandeling? Neem het dan zeker mee op in jouw programma voor Open Monumentendag 2018!

Schrijf hier je Stynenmonument in.

Heb je nog vragen over Stynen en het Stynenproject, contacteer dan Ellen Van Impe van het Vlaams Architectuurinstituut: ellen.vanimpe@vai.be.

Meer info vind je ook op: https://inventaris.onroerenderfgoed.be/dibe/persoon/4663.